Głośna w ostatnim czasie sprawa przyznania licencji zawodniczce - pani Annie Barańskiej wywołała dyskusję na temat tego, czy Polski Związek Piłki Siatkowej ma prawo odmówić przyznania lub pozbawić licencji uprawniającej zawodnika do udziału w zawodach sportowych rozgrywanych w ramach PLS i LSK.

Osoby zabierające głos w dyskusji zazwyczaj krytycznie wypowiadały się na temat działań podejmowanych w tym zakresie przez Polski Związek Piłki Siatkowej. Ponieważ sprawa pani Anny Barańskiej ostatecznie zakończyła się przyznaniem licencji, a ostatnie wydarzenia pokazują, że zawodnicy, którzy w poprzednich latach raczej rezygnowali z gry w reprezentacji, decydują się na powrót do kadry, możliwe jest podjęcie tematu bez zbędnych emocji, które towarzyszyłyby nam jeszcze kilka tygodni temu. Poniżej postaram się przedstawić oraz omówić podstawy prawne działań Polskiego Związku Piłki Siatkowej w zakresie przyznawania i pozbawiania licencji.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o sporcie kwalifikowanym uczestnictwo w zawodach sportowych organizowanych przez polski związek sportowy wymaga od zawodników posiadania stosownych uprawnień. Uprawnienia te przyznawane są w formie licencji. Licencja zawodnika wydawana jest na wniosek osoby zainteresowanej, która ma zamiar uczestniczyć w zawodach sportowych organizowanych przez polski związek sportowy. Przepisy ustawy o sporcie kwalifikowanym przewidują, że prawo przyznawania licencji przysługuje związkom sportowym. Tak więc rozpoznanie wniosku o przyznanie licencji leży w kompetencjach odpowiedniej federacji. Przepisy ustawy o sporcie kwalifikowanym określają jedynie, jakie dokumenty osoba ubiegająca się o przyznanie licencji winna dołączyć do wniosku, nie określają natomiast, z jakich powodów związek sportowy może odmówić przyznania licencji. Kwestię tę ustawa o sporcie kwalifikowanym pozostawia kompetencji związków sportowych.

Zgodnie z art. 29 ust. 5 ustawy o sporcie kwalifikowanym, warunki i tryb przyznawania i pozbawiania licencji zawodnika są określane w regulaminach właściwych federacji. Polski Związek Piłki Siatkowej uchwalił stosowny regulamin w czerwcu bieżącego roku, zastępując dotychczas obowiązujące w tym zakresie przepisy sportowo-organizacyjne. Uchwalając nowy regulamin PZPS, postanowił, że określone zachowania zawodnika, związane z jego ustawowym obowiązkiem reprezentowania kraju w zawodach międzynarodowych, skutkować mogą odmową wydania licencji lub pozbawieniem licencji. PZPS postanowił, że zawodnik może zostać pozbawiony licencji, jeśli bez ważnej przyczyny odmówił przyjęcia powołania do kadry narodowej albo po jej przyjęciu odmówił udziału w akcjach szkoleniowych lub zawodach międzynarodowych. Odmowa wydania licencji może nastąpić w stosunku do zawodnika, który wcześniej został pozbawiony licencji z powodów wymienionych w zdaniu powyżej, a jego postawa nie daje rękojmi, że w przyszłości będzie on wykonywał ustawowe obowiązki zawodnika w zakresie reprezentowania kraju w zawodach międzynarodowych.
W związku z przedstawionymi powyżej przesłankami pozbawienia lub odmowy wydania licencji zawodnika, istotne staje się pytanie, czy PZPS miał prawo uchwalić tej treści regulamin. Przepisy ustawy o sporcie kwalifikowanym stanowią jedynie, że właściwe polskie związki sportowe są uprawnione do uchwalenia regulaminów określających warunki i tryb przyznawania i pozbawiania licencji zawodnika. Nie definiują natomiast granic, w jakich polskie związki sportowe powinny się poruszać. Oczywiście nie oznacza to, że związki sportowe mają w tym zakresie pełną swobodę i mogą te warunki oraz tryb określać w sposób całkowicie dowolny. PZPS, ustalając wymienione powyżej warunki odmowy i pozbawienia licencji, oparł się na przepisach ustawy o sporcie kwalifikowanym. Skoro przepisy te nakładają na zawodnika określone obowiązki w zakresie reprezentowania kraju w zawodach międzynarodowych, to właściwe wykonywanie powyższych obowiązków, może stanowić warunek, który decyduje o przyznaniu lub pozbawieniu licencji zawodnika. W związku z powyższym można stwierdzić, że PZPS, stanowiąc określone przesłanki pozbawienia licencji oraz odmowy wydania licencji poruszał się w granicach wyznaczonych przepisami ustawy o sporcie kwalifikowanym i tym samym był uprawniony do takiego właśnie ich zdefiniowania.

W toku dyskusji na temat zasadności działań podejmowanych w sprawie licencji pani Anny Barańskiej pojawiały się głosy, że odmawiając licencji zawodnikowi PZPS narusza prawa konstytucyjne pani Anny Barańskiej, i że pani Barańska z całą pewnością wygra sprawę przed sądem, który będzie badał zgodność postępowania PZPS z prawem. Otóż w tym miejscu wyjaśnić należy jedną zasadniczą kwestię. Polski Związek Piłki Siatkowej stanowiąc określone warunki przyznania i odmowy licencji nie narusza wolności do podejmowania działalności zarobkowej (art. 65 Konstytucji). PZPS nie ingeruje bowiem w stosunek zatrudnienia takiej osoby. Kluby sportowe mają pełną swobodę w zatrudnianiu osób, zarówno osób posiadających licencję zawodnika, jak i nie posiadających takiej licencji. Odmowa wydania lub pozbawienie licencji oznacza jedynie tyle, że osoba nie posiadająca licencji nie może uczestniczyć w zawodach organizowanych przez PZPS, to znaczy nie ma prawa wyjść na boisko (a precyzyjniej rzecz ujmując: być zgłoszona do protokołu zawodów). Oczywiście w praktyce oznacza to, że osoba pozbawiona licencji i taka której szanse, z uwagi na prezentowaną postawę, na uzyskanie licencji są nikłe, nie zostanie prawdopodobnie zatrudniona przez jakikolwiek klub. Jednakże wyraźnie podkreślić należy, że polityka kadrowa klubów leży poza zakresem kompetencji PZPS i teoretycznie możliwe jest zatrudnienie przez klub osoby nie posiadającej licencji, choćby z uwagi na jej przydatność z punku widzenia szkoleniowego.

Ponadto wyjaśnić należy, że PZPS, uchwalając określone warunki pozbawiania oraz odmowy wydania licencji zawodnika, działał w tym zakresie w granicach swojej autonomii, jak również w poczuciu odpowiedzialności za rozwój dyscypliny. Zgodnie bowiem z przepisami art. 12 ustawy o sporcie kwalifikowanym, Polski Związek Piłki Siatkowej ma obowiązek wykonywania szeregu zadań oraz, co najważniejsze, wyłączne prawo do podejmowania decyzji we wielu sprawach dotyczących danej dyscypliny sportu, niezastrzeżonych w ustawie dla organów administracji rządowej lub innych podmiotów.

Andrzej Ladziński